Μια σημαντική ευρωπαϊκή συνεργασία, η οποία θα συνεχιστεί σε ετήσια βάση, ξεκίνησε το Εργαστήριο Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής, Πόλης και Πολιτισμού (Διευθύντρια: Καθηγ. Αμαλία Κωτσάκη) της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης με το ιστορικό Πανεπιστήμιο Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne και την επίσης γνωστή Αρχιτεκτονική Σχολή του Παρισιού École Nationale Supérieure d’ Architecture Paris – Malaquais.
Η συνεργασία αφορά στην οργάνωση ετησίως ενός θερινού σεμιναρίου με αντικείμενο την Πόλη και την Αρχιτεκτονική επικεντρωμένο στην πόλη του Παρισιού, η οποία προσφέρεται εξόχως για τέτοιου τύπου διερευνήσεις.
Για το έτος 2022, το σεμινάριο είχε τίτλο: «ΠΑΡΙΣΙ: ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ αρχιτεκτονικοί, αστικοί, μητροπολιτικοί». Πραγματοποιήθηκε από 24 έως 30 Ιουλίου 2022 στο Παρίσι με την επιστημονική επιμέλεια και οργάνωση των:
- Maria Gravari-Barbas, αρχιτέκτων,
Καθηγήτρια Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne,
- Αμαλία Κωτσάκη, αρχιτέκτων,
Καθηγήτρια Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνείου Κρήτης και
- Dimitra Kanellopoulou, αρχιτέκτων,
Λέκτορας École Nationale Supérieure d’ Architecture Paris – Malaquais.
Το σεμινάριο και οι συμμετέχοντες/ουσες φιλοξενήθηκαν στους υπέροχους χώρους της πρόσφατα ανακαινισμένης Fondation Hellénique de la Cité Internationale Universitaire (CIUP) – τo «σπίτι» της Ελλάδας στην Πανεπιστημιούπολη του Παρισιού – η οποία υπήρξε επίσης συνδιοργανώτρια του σεμιναρίου. Η Fondation Hellénique είναι μια κοιτίδα του ελληνικού πολιτισμού στο Παρίσι με μακρά ιστορία συνδεδεμένη με τη ζωή και τη μνήμη σημαντικών Ελλήνων διανοουμένων, καλλιτεχνών, επιστημόνων και αρχιτεκτόνων. Βρίσκεται μέσα σε ένα πάρκο έκτασης 34 εκταρίων εντός των ορίων της πόλης, το οποίο ουσιαστικά είναι ένα υπαίθριο μουσείο αρχιτεκτονικής του 19ου και του 20ου αιώνα με κτήρια διασήμων αρχιτεκτόνων, όπως ο Le Corbusier, Lucio Costa, Dudock, κ.ά., στα οποία οι συμμετέχοντες/ουσες στο σεμινάριο είχαν την ευκαιρία να ξεναγηθούν.
Η πόλη του Παρισιού στο διάβα των αιώνων και μέχρι τις μέρες μας έχει αποτελέσει σημαντικό κέντρο εξουσίας, αλλά και τόπο εξαιρετικά φιλόδοξων πολεοδομικών και αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων. Τούτη την περίοδο, το Παρίσι ζει μία νέα περίοδο σημαντικών μετασχηματισμών και άνευ προηγουμένου εξελίξεων, εντοπισμένων στο πεδίο της αρχιτεκτονικής και της πόλης. Οι σύγχρονες αυτές παρεμβάσεις αφορούν κατά πρώτον περιοχές «εντός των τειχών» (intra muros) της πόλης και προκύπτουν ως αποτέλεσμα αλλαγών σε κληρονομημένες από τον 19ο αιώνα χρήσεις γης που οι εξελίξεις επιβάλλουν. Παράλληλα, η μητροπολιτική περιοχή του Παρισιού, δηλαδή η ευρύτερη έξω από τα καθ' εαυτά όριά του, επίσης τούτη την εποχή οικοδομείται με εξαιρετικά γοργούς ρυθμούς. Το Grand Paris Express, ένα μητροπολιτικό δίκτυο μεταφορών μήκους 155 χιλιομέτρων, το οποίο συγκροτείται από 68 νέους σταθμούς μετρό στην περιφέρεια της πόλης, σχεδιασμένους από διακεκριμένους διεθνώς αρχιτέκτονες (Kengo Kuma, Jean Nouvel, κλπ), έρχεται να προκαλέσει ρηξικέλευθες αλλαγές στην κλίμακά της και να εξελίξει με τρόπο πρωτόγνωρο τις σχέσεις ανάμεσα στο κέντρο και τα προάστια. Ταυτόχρονα, το Παρίσι ετοιμάζεται να υποδεχθεί τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2024.
Αυτό ακριβώς το σύνολο των μετασχηματισμών, αρχιτεκτονικών, αστικών και μητροπολιτικών, αποτέλεσε το αντικείμενο του καλοκαιρινού σεμιναρίου PARIS TRANSFORMATIONS: ARCHITECTURALES, URBAINES & METROPOLITAINES, στο οποίο συμμετείχαν 32 προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές/τριες Αρχιτεκτονικών Σχολών από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, οι οποίοι έγιναν δεκτοί μετά από αξιολόγηση των υποψηφιοτήτων τους. Οι 18 εξ αυτών ήταν φοιτητές/τριες της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πολυτεχνείου Κρήτης. Το σεμινάριο πλαισιώθηκε από διαλέξεις 11 διακεκριμένων προσωπικοτήτων, καθηγητών πανεπιστημίων, αλλά και αξιόλογων αρχιτεκτόνων της πράξης, πολεοδόμων, κοινωνικών επιστημόνων και ερευνητών, καθώς και τοπικών παραγόντων (Prof. Marie Delaplace, Prof. Nathalie Roseau, Prof. Philippe Simon, Prof. Soline Nivet, Jean François Cabestan, Anne Maris Bordas, Loic Julienne, Anne Savard, κλπ). Οι διαλέξεις δίδονταν το πρωί και το απόγευμα ακολουθούσε ξενάγηση από επίσης ειδικευμένους στους τόπους που είχαν αναφερθεί στις διαλέξεις.
Ενδεικτικά, στη θεματολογία του σεμιναρίου περιλήφθηκε η μετατροπή του Παλαιού Χρηματιστηρίου του Παρισιού σε Kέντρο Τέχνης (Συλλογή Pinault) το 2021, έργο του αρχιτέκτονα Tadao Ando, η μετατροπή του ιστορικού πολυκαταστήματος Samaritaine (19oς αι.) και των επεκτάσεών του σε συγκρότημα πολλαπλών χρήσεων, του Hôtel de La Marine (παλαιά έδρα του Υπουργείου Ναυτικών) σε χώρο πολιτισμού, η μετατροπή ενός αστικού μεγάρου του 19ου αιώνα σε κέντρο τέχνης Anticipations από τον αρχιτέκτονα Rem Kolhaas, η μετατροπή του κτηρίου της Περιφέρειας του Παρισιού Morland Mixité Capital από τον αρχιτέκτονα David Chipperfield, όπως και του παλιού Ταχυδρομείου του Λούβρου σε συγκρότημα πολλαπλών χρήσεων. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι σε όλες τις περιπτώσεις μετασχηματισμών κτηρίων έχει επιβληθεί ποσοστό 20% να δοθεί σε κοινωνική κατοικία και παιδικούς σταθμούς, αναδεικνύοντας τον κοινωνικό προσανατολισμό των εγχειρημάτων. Οι συμμετέχοντες/ουσες στο σεμινάριο επισκέφθηκαν επίσης χώρους αφιερωμένους στην ιστορία της πόλης του Παρισιού, όπως το Musée Carnavalet – Μουσείο της Πόλης του Παρισιού ή το Pavillon de l’ Arsenal, κέντρο αφιερωμένο στην παρουσίαση των πολεοδομικών προτάσεων για το Παρίσι.
Ισοβαρώς, διαλέξεις και επισκέψεις αφιερώθηκαν σε έργα που αφορούν στο μητροπολιτικό Παρίσι, όπως στην έκθεση La Fabrique για τις κατασκευές με τεχνολογία αιχμής του μητροπολιτικού δικτύου του Grand Paris ή ακόμη σε έργα για τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2024 στην προς το παρόν σχετικά υποβαθμισμένη περιοχή του Saint Denis και Saint Ouen όπου έγινε φανερή η επιμονή σε ζητήματα βιωσιμότητας, ενεργειακού σχεδιασμού και φυσικής δόμησης.
Το σεμινάριο ολοκληρώθηκε με εργαστήριο, στο οποίο συνέδραμαν οι Αλέξανδρος Βαζάκας και Μαρία Μανδαλάκη, μέλη ΔΕΠ της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Αναμένεται η ηλεκτρονική έκδοση των πεπραγμένων του σεμιναρίου και των φοιτητικών εργασιών. Σύντομα θα ανακοινωθεί το θέμα και η πρόσκληση ενδιαφέροντος για το θερινό σεμινάριο του 2023.
